BALLI POLENLİ BİTKİLER

Ballı Bitkiler ve Sınıflandırılmaları

Ülkemiz bitki varlığı bakımından dünyanın sayılı ülkeleri arasındadır. Tüm Avrupa kıtasında 12.000 dolayında bitki türü varken sadece ülkemizde 10.000 dolayında bitki türü bulunur. Bunların içinde arıcılık yönünden önem arz eden pek çok tür doğal olarak yayılış göstermektedir. Başarılı bir arıcılık yapabilmek için arıcılık yapılan bölgelerde nektar ve polen verimi bol olan bitkilere ihtiyaç vardır. Çiçeğin olmadığı yerde arıcılık yapmak mümkün değildir. Bu bakımdan arıcılık, uzun süre çiçek açan ballı ve polenli bitkilerin bulunduğu yörelerde yapılmalı ya da koloniler bu bölgelere götürülmelidir.

           

Bitkilerin nektar verimine; bitkinin kendisiyle ilgili türü, nektar salgı miktarı, çiçeklenme durumu ve süresi gibi faktörlerle birlikte güneş ışığı, hava sıcaklığı, nem ve toprağın yapısı gibi ortamla ilgili çevresel faktörler etkide bulunur. Nektarın az veya çok şekerli olması yukarıdaki faktörlere bağlıdır. Arılar şeker oranı yüksek nektarları tercih ederler. Kısaca nektar sağlayan bitkinin değeri ve arılar açısında çekiciliği; bitkinin çiçeklenme süresine, bu süredeki nektar salgılama miktarına ve nektarın şeker oranına bağlıdır.

           

Her bölgenin hatta her memleketin kendine has bazı doğal ballı bitkileri vardır. Buna ek olarak, ekim ve dikim yolu ile arılar için mer'a ve nektar kaynağı oluşturulabilir. Uygun bir arazi belirlenerek bu gibi bitkileri ekmek suretiyle hem arılara nektar kaynağı hazırlanır ve hem de hayvanlar için yem elde edilmiş olur. Hayvancılığın gelişmesi için yem bitkileri tarımı önemlidir. Baklagil yem bitkileri, hayvanlar için kuvvetli bir besin kaynağı olduğu kadar arılar için de değerli bir nektar ve polen kaynağıdır. Orman ağacı olarak ıhlamur, kestane, okaliptüs arılar için değerli nektar kaynaklarını oluştururlar. Bunun yanında yalancı akasya arılar için çok değerli nektar kaynağıdır.

           

Arıcılık için değerli nektar kaynağı olan ve iyi kalite bal yapan bitkileri; kültür bitkileri, doğada kendiliğinden yetişen bitkiler ve ağaçlar ve çalılar olmak üzere üç grupta toplayabiliriz.

       1. Kültür Bitkileri

Bu guruba baklagil yem bitkileri ile endüstri bitkileri girmektedir. Yem bitkisi olarak ekilen yonca, korunga ve kolza en başta yer almaktadır. Endüstri bitkisi olarak pamuk ve ayçiçeği arıcılık için çok önemli kültür bitkileridir. Bunlar kültüre alınmış bitkiler oldukları için çiçeklenme dönemleri farklılık gösterir ve arılar için çok zengin ve uzun süreli nektar kaynaklarını oluştururlar. Bu bitkilerden bazılarının çiçeklenme zamanı, yayılış alanı ve bal özellikleri aşağıda verilmiştir.

       

 2. Doğada Kendiliğinden Yetişen Bitkiler

Ülkemiz bu bitkiler yönünden oldukça zengindir. Genellikle nitelikli nektar veren bitkilerdir ve arıcılık için büyük önem taşırlar. Bunların pek çok türleri vardır. En önemlileri; kekik, adaçayı, taş yoncası, hindiba, ballıbaba, korunga, lavanta, muhabbet çiçeği, nane, fiğ ve diğer türlerdir. Bunlar karışık olarak meralarda bulunur, kendi kendine yetişir, tohum saçar ve nesillerini sürdürürler. Bu bitkilerin bazılarının çiçeklenme zamanı, yayılış alanı ve bal özellikleri aşağıda verilmiştir.

3. Ağaçlar ve Çalılar

Ülkemiz nektar ve salgı üreten ağaçlar yönünden değerli türlere sahiptir. Ağaç ve çalılar içinde nektar ve salgı üretimi bakımından en önemlileri; akasya, ıhlamur, okaliptüs, çam, funda, çeşitli meyve ağaçları, söğüt, yalancı akasya, akçaağaç, böğürtlen, muz, kestane, koca yemiş, püren, erguvan ve meşedir.

Köknarların ve bazı ibreli ağaçların çiçekleri nektar salgılamaz. Yalnızca bazı yaprak bitlerinin çıkardığı artık maddeler ve geçen seneden kalan eski ibrelerin sızıntıları arılar için bal kaynağı oluşturur. Köknar ibreleri yaz başında sıcak günlerde tatlı su salgılar. Bu salgılama bir iki hafta gibi bir süre devam eder. Ancak, çamlarda yaşayan böceklerin salgı üretmeleri uzun sürelidir. Bu salgıların toplanarak çam balına dönüştürülmesi ülkemiz bal üretimi ve ihracatı yönünden çok önemlidir. İhraç edilen balımızın tamamına yakını çam balıdır.

Bu bitkilerden bazılarının çiçeklenme veya salgı zamanı, yayılış alanı ve bal özellikleri aşağıda verilmiştir.

4.SONBAHARDA SALGI VEYA NEKTAR VEREN BALLI BİTKİLER 

1-Çam:

Bal arıları kızılçam veya sarıçamda bulunan çam pamuklu koşnilinin sindirim artıklarından ve emgi yerlerinden çıkan çam özsuyunun yararlanarak çam balı yaparlar. Aynı koşnil fıstık çamı ve karaçamda da bulunur. Fakat bal arısı bu çamlardan yararlanmaz. 

—Yayılma alanı: Halk arasında çam basrası denilen çam pamuklu koşnili ile bulaşık olan kızılçamlar genellikle Ege ve Akdeniz bölgesinde kıyı ve kıyıya yakın kesimlerdedir. Bu bölgelerinde tamamı bulaşık değildir. Yer yer Marmara bölgesinde de bulunur. En iyi verimi nemli ve sıcak yerlerde verir. Kışın karın fazla kaldığı soğuk yerlerde çam pamuklu koşnili yaşamını sürdüremez ve ölür. Böylelikle salgı verimi de biter. 

—Salgı verme dönemi: Biraz nemli yüksek yerlerde bazen 20 Temmuzda salgı başlar. Taki kışın soğuk aylarına kadar devam eder. Fakat asıl verimli dönemi Eylül-Ekim aylarıdır. 

—Salgı potansiyeli: Böceğin kesafeti, havadaki ısı ve nem oranı, yağış toprağın nem durumuna göre farklılık gösterir. Nemli sıcak günlerde verim yüksektir. Rüzgârlı nemsiz günlerde verim azalır. Yağmur yağdıktan sonra en az 3 gün salgı verimi olmaz. Bazen bu süre 15–30 gün uzayabilir. Bölgede yeterli arı yok ise salgı donar veya yere akar, bu durumdan sonra bal arısı yeterince yararlanmaz, verim düşer. Her Basra sezonunda 2–3 defa böcekler yer değiştirirken salgı verimi durur, daha sonra tekrar başlar.

• Çam pamuklu koşnili çamların ince dal ve sürgünlerindeki çatlamış kabukların altında yaşamlarını sürdürürler. Bulaşık ağaçlarda pamukçular görülür, böylece bulaşık bölgeleri ve çamları kolayca tanırız. Çam pamukları koşnilini yaşamına uygun yeni bir yere bulaştırmak için Nisan sonunda yerlere dökülen sarı renkli koşniler toplanır, üretilmek istenen kızılçamlı bölgeye götürülüp çamların üzerine bırakılır.

• Çam pamuklu koşnili kart ağaçlarda daha iyi gelişirler ve daha çok salgı verirler. Bütün bu faydayı sağlarken çam ağaçlarına bir zararları yoktur. 20 yılı aşkın bir süredir yaptığım gözlemde çam pamuklu koşnili ile bulaşık bölgenin çamlarında herhangi bir kuruma, duraksama gözlemedim. Çam ağ kurdunun bulaş tığı çamlar 2–3 yılda kurumaktadır. Ancak çam pamuklu koşnili ile bulaşık genç çamlar düzenli büyümektedir. Kesinlikle ağaçta bir duraksama olmamaktadır.

• Basralı bölgelerde kızılçamlar Mart ayı boyunca ve Nisan ortalarına kadar bazen salgı verirler. Halk arasında buna kızıl Basra denir. Bal arılarında yavru üretimini olumsuz etkiler.

• Çam balları yavru üretimini olumsuz etkiler. Kışın kovanlarımızı mümkünse çam balı ile geçirtmemeliyiz. Ayrıca çam bölgesinde azami 1 ay kalmalıyız.

• Çam balı üretimimiz ve ihracatımız toplam ürünlerimiz ve ihracatımızın çok büyük bir kısmını kapsar. Bu nedenle önemlidir. Ayrıca çam balının sindirimi düzenleyici bir özelliği vardır.

• 1-Çam Pamuklu Koşnili • Türkiye ve Yunanistan’da yaşamaktadır. • Muğla, Çanakkale, İzmir, Antalya, Balıkesir, Denizli, Milas, Bergama, Edremit’te bulunmaktadır. • Kızılçam, Sarıçam ve fıstıkçamında faaliyet göstermektedirler.

• 2- Biyolojisi • Dişi böcek Mayıs ayında, salgıladığı mumlu madde ile kesemsi bir yuva yapar. • Yuvaya 200-300 adet yumurta koyar. • Dişiler yumurta koyduktan sonra ölürler. • 6-7 hafta sonra yumurtalar açılarak yavrular çıkar.

• 3- Biyolojisi • Genç larvalar ağaç dallarına yerleşirler ve beslenmelerini sürdürürler. • Temmuz, Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında salgı yaparlar. • Kışı salgıladıkları mum altında geçirirler. • Yılda bir kez döllenirler.

• 4- Çam Balı Üretimi • Çam Pamuklu Koşnili %20 protein ve %80 karbonhidrat içeren bitki özsuyunu delici-emici yapıdaki ağzıyla emer. • Fazla karbonhidratı dışkı olarak atar. • Bal arıları bu artıkları toplayarak bal haline getirir ve petek gözüne depolarlar.

• 5- Çam Balının Özellikleri • İçerisinde polen bulunmaz. • Uzun süre kristalleşmez. • Kolay pazarlanmaktadır. • Koyu siyah renktedirler. • Bir miktar çam balı suda eritilip üzerine saf alkol damlatılırsa yumurta akı kıvamında tortu oluşur. • Dekstrin içeriği yüksek olduğu için kış besini olarak kovanda bırakılmaz.

Kırmızı Üçgül

Baklagiller familyasına ait bir çok bitki türü ülkemizde doğal olarak yetişmektedir. Fiğ, yonca, korunga gibi kültür formlarının ekimi ise çok geniş alanlarda yapılmaktadır. Bu familyaya ait ballı bitkilerin sayısı, diğer familyalara göre daha fazladır.

            Ülkemizde yaygın olarak yetişmekte olan kırmızı üçgülün çiçeklenme dönemi, yetiştiği bölgenin iklim koşullarına göre farklılık gösterir. Çiçeklenme dönemi, ılıman iklimin hüküm sürdüğü bölgelerde Nisan ayında başlar ve Eylül ayına kadar sürer. Kırmızı üçgül balının çok güzel bir tadı ve kokusu vardır. Çok açık sarı renktedir. Kristalleşmesi çabuktur. Bir dönüm kırmızı üçgül ekili tarladan 10 kg bal alınabilir.

Beyaz Üçgül

Ülkemizde hayvan yemi olarak geniş alanlarda ekimi yapılan beyaz üçgül, aynı zamanda arılar için önemli bir nektar kaynağıdır. Mart ayından Eylül ayına kadar çiçekli kalabilen beyaz üçgülün balı, kovandan yeni alındığı zaman renksiz veya çok açık sarıdır. Kovandan alındıktan çok kısa bir süre sonra şekerlenir. Beyaz üçgül balının güzel bir tadı vardır ve oldukça yumuşaktır. Bir dönüm beyaz üçgül ekili tarladan 10 kg bal alınabilir.

Yonca

Bu bitkinin değişik türleri ülkemizde doğal olarak yetişmekte olup bir kaçı da kültüre alınarak hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Yonca, çok yıllık bir bitkidir. Menekşe moru renginde çiçekleri vardır. Yüksekliği 250-2000 metre olan taşlık yamaçlarda, çayırlarda ve step alanlarda rastlanır. Çiçeklenme dönemi Mayıs'ta başlayıp Eylül'e kadar devam eder. Zonguldak, Gümüşhane, Erzurum, Kars, Nevşehir, Sivas, Erzincan, Muş, Ağrı ve Gaziantep'te doğal olarak bulunur.

          Yonca balı, yeni hasat edildiğinde açık sarı renktedir ve çabucak kristalleşir. Kristalleşen yonca balı katı ve krem rengi bir görünüm kazanır. Balının çok güzel bir aroması ve kendine özgü bir tadı vardır. Bir hektar yoncadan 400 kg dan fazla bal alınır. Nektarının bol olması ve kaliteli bal vermesi nedeniyle yonca önemli ballı bitkiler arasında yer almaktadır.

Adaçayı

Ülkemizde bir çok türü doğal olarak yetişen bu bitkinin yaklaşık yedi türü ballı bitki olarak bilinmektedir. Bitki çok yıllık olup boyu 30-60 cm arasında değişir. Yaprakları sık tüylüdür. Çiçekleri açık sarı renktedir. Adaçayının çiçeklenme dönemi Temmuz başından Ekim sonuna kadar devam eder. Ülkemizde Kırklareli, Kocaeli, Zonguldak, Sinop, Ordu, Trabzon, Erzurum, Kars ve Hatay'da doğal olarak yetişir. Adaçayı balının rengi açık sarıdır. Tadı ve kokusu çok güzeldir. Balının karakteristik aroması ile diğer ballardan kolaylıkla ayrılır. Adaçayı balının kristalleşmesi oldukça yavaştır. Bir dönüm Adaçayı ekili alandan 6,5 kg bal alınabilir. Bu bitkinin kültüre alınması arıcılık için büyük önem taşımaktadır.

Kekik

Ülkemizde yaygın olarak yetişen bir bitkidir. Bu bitkinin beş farklı türü ballı bitki olarak bilinmektedir. Yol kenarlarında, tepelerde ve dağlarda yetişen kekik hoş kokuludur ve çok yıllıktır. Kekik bileşiminde "timol" içeren uçucu bir yağ vardır. Çiçeklenme dönemi Mayıs başından Ağustos sonuna kadar devam eder. Bu tür ülkemizde Ankara, Amasya, Çankırı, Kastamonu, Bolu, Trabzon ve Kütahya'da doğal olarak yetişir. Kekik balı açık altın sarısı renktedir. Tadı ve aroması çok güzeldir. Kekik balı enzim içeriği bakımından çok zengindir.

Beyaz Ballıbaba

Beyaz ballıbaba da ballı bitkiler listesinde yer almaktadır. Ancak nektar bezlerinin, çiçeğin dip kısmında olması nedeniyle arılar bu çiçeğin nektarından yararlanamazlar. Bu bitki, güzel kokulu beyaz çiçeklere sahiptir. Beyaz ballıbabadan arılar sadece polen toplarlar. Bitkinin çiçeklenme süresi Mayıs başından Ağustos sonuna kadar devam eder. Giresun, Gümüşhane, Bayburt, Kars, Kayseri, Erzurum, Bitlis, Ağrı, Mersin ve Hakkari'de doğal olarak yetişir.

Geven

Türkiye'de çok sayıda geven türü doğal olarak yetişmektedir. Ancak bu bitkinin sadece birkaç türü ballı bitki olarak bilinmektedir. Nektarlı olan gevenlerin çiçekleri, nektarsız olanlara göre daha gösterişlidir. Çok yıllık bir bitkidir. Bu bitkinin bal kalitesi türüne göre farklılık göstermektedir. Geven balı su rengindedir. Bazı türleri, bal arıları için zehirli etki göstermektedir.
Yayılma alanı: Özellikle yüksek yayla ve dağlarda olur.1500 m yüksekliğin altında pek görülmez. Çiçeklenme dönemi:1 Haziran 15 Temmuz arasında çiçeklenir. Çok çiçek açar. Bal potansiyeli: 3. gruptur. Bazı çeşitlerinde bal potansiyeli daha yüksektir. 

Engerek Otu

Bu bitkiye ait 27 tür vardır. Ülkemizde doğal olarak yetişmektedir. Engerek otunun boyu 30 ile 50 cm arasında olup çok yıllık bir bitkidir. Özellikle yol kenarlarında yaygın olarak görülür ve yaprakları tüylüdür. Çiçekleri leylak mavisidir ve güzelliği ile arıların dikkatini çekmektedir. Engerek otu Mayıs ayından Ekim ayına kadar çiçekli kalabilir. Ülkemizde Kırklareli, İstanbul, Bursa, Bolu, Kastamonu, Sinop, Samsun, Giresun, Erzurum, Çorum ve Ankara'da yaygın olarak bulunur. Engerek otu önemli bir nektar kaynağıdır. Bu bitkiden üretilen bal kaliteli olup geç kristalize olur. Balın rengi açık sarıdır ve çok güzel aromaya sahiptir. Bir hektar engerek otu ekili alandan 300-400 kg bal alınması mümkündür.

           

Sığır Dili

Bir çok Avrupa memleketinde bu familyanın bir çok türü süs bitkisi olarak kültüre alınmıştır. Sığır dili çok yıllık bir bitkidir. Boyu 20-150 cm arasında olabilir. Çiçekleri koyu mavi renkte olup çok güzeldir. Çiçeklenme dönemi Nisandan Ağustosa kadar sürer. Tarla ve bozkırlarda bu bitkiye sıkça rastlanır. Türkiye'de Tekirdağ, İstanbul, Bursa, Ankara, Samsun, Artvin, Kars, Çanakkale, Yozgat, Elazığ, Bitlis, Ağrı, Muğla, Antalya, Konya, Adana, Kahramanmaraş, Van ve Mardin illerinde doğal olarak bulunur. Sığır dili balı, açık sarı renkte, kristalleşmesi yavaş, hoş kokulu ve lezzetlidir.

Uyuz Otu

Bu bitkinin yaklaşık 80 türü ülkemizde doğal olarak yetişmektedir. Çok yıllık bir bitki olup boyu 30-45 cm arasındadır. Çiçekleri açık eflatun renkte ve çok güzeldir. Trabzon, Kars, Ardahan ve Gümüşhane'de doğal olarak yetişir. Çiçeklenme dönemi Temmuz-Ağustos ayları arasındadır. Bir dönüm uyuz otu ekili alandan 20-50 kg bal alınabilir. Balı açık sarı renkli ve kristalleşmesi çabuktur.

Karabaş Otu

Bu bitkinin yaklaşık 120 türü ülkemizde doğal olarak yetişmektedir. Çok yıllık bir bitkidir. Karabaş otunun boyu 30-100 cm. arasında değişir. Bu bitkiye rutubetli yol kıyılarında, kayın ve ladin ormanlarında rastlanır. Gül kırmızısı renkte ve çok güzel çiçekleri vardır. Çiçeklenme dönemi Haziranda başlar ve Ekime kadar sürer. Ülkemizde Kırklareli, İstanbul, Bolu, Kastamonu, Amasya, Giresun, Rize ve Erzurum illerinde doğal olarak yetişir. Bu bitki, çiçeklenme süresinin uzun olması nedeniyle önemli ballı bitkiler listesinde yer almaktadır. Karabaş otunun balı oldukça açık sarı renkli olup kısmen geç kristalleşir. Kristalleştiği zaman ince granüller oluşturur. Balın nane kokusuna benzer bir kokusu vardır. Bir dönüm karabaş otu ekili alandan 10-20 kg arasında bal alınabilir.

            Akasya

Değişik iklim koşullarına kolaylıkla uyum sağlayabilen akasya, ülkemizde yaygın olarak rastlanabilen bir ağaç türüdür. Akasyanın arıcılık açısından oldukça önemli bir yeri vardır. Görünümü ile de park ve bahçelere ayrı bir özellik katan akasya dikiminin hızlandırılmasına ülke çapında önem verilmelidir. Ağaçlandırma yapılacak bölgelere dikilecek her akasya ağacının üretici ve ülke ekonomisine katkısı büyük olacaktır. Akasyanın çiçeklenme dönemi bölgelere ve yüksekliğe bağlı olarak Nisan-Haziran ayları arasındadır. Akasya balının tadı ve kokusu çok güzeldir ve oldukça geç kristalleşir. Kendine özgü parlaklık ve akıcılığını uzun süre kaybetmez. Bir dönüm akasyadan 150 kg bal üretilir.

İğde

Bu familyanın iki türü Türkiye'de doğal olarak bulunur. İğde, bazı bölgelerde ağaççık, bazı bölgelerde ise ağaçtır. Çiçekleri açık sarı renktedir. İğde çiçeğinin güzel kokusu herkes tarafından bilinir. Arılar sabahın erken saatlerinden günün geç vakitlerine kadar iğde çiçeklerini ziyaret ederler. Çiçeklenme süresi bulunduğu bölgeye göre değişir. Ilıman iklimin hüküm sürdüğü alanlarda Nisan ayında, daha iç bölgelerde ise Mayıs ve Haziran aylarında çiçeklenme gözlenir. İğdenin nektarı çok fazla değildir ve geniş alanlarda ekimi yapıldığı zaman arıcılık açısından değer kazanır.

Söğüt

Arılar için özellikle erken ilkbaharda önemli bir nektar ve polen kaynağıdır. Ülkemizde sulak arazilerde doğal olarak yayılış gösterir. 1 dekar söğüt alanından 10-15 kg bal alınabilir. Balı geç kristalize olup sarı renklidir.
0-2000 metre yükseklik arasında suyun bol olduğu yerde bulunur. Bal Potansiyeli: 4.grup. Çiçeklenme Dönemi: Kıyılar da 1-15 Nisan, yükseklikler de 15 Nisan-15 Mayıstır. 

Kestane

Ülkemizde Karadeniz, Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde doğal olarak yetişir. Haziran-Temmuz aylarında çiçeklenen kestaneden elde edilen balın rengi koyu kahverengi olup acımsı ve kendine özgü keskin bir kokusu vardır. Tıbbî ballar arasında kabul edilen kestane balı geç kristalize olur. Farenjit, astım, kansızlık durumlarında iyileştirici özelliği vardır.
Yayılma alanı: Denizden yüksekliği1000–1800 m arasında olan bol yağış alan kıyıya yakın dağlardaki sulak bölgelerde olur. İri ağaçlardır. Çiçeklenme dönemi:10–25 Haziran arasında çiçeklenir. Çok çiçek açması nedeniyle önemlidir. Bal potansiyeli:2.3. gruptur. Balları hafif acımtırak ve koyu renklidir. Polen verimi normaldir. Çiçeklenmeden sonra yağmur yağar ise bal verimi düşer. Sıcak ve nemli havalarda bal verimi yüksektir. 

Yakı Otu

Bu bitkinin 21 türü Türkiye'de yetişmektedir. Çok yıllık bir bitkidir. Çiçekleri pembe renkte ve çok güzeldir. Bazı ülkelerde yakı otu kültüre alınmıştır ve yetiştiriciliği yapılmaktadır. Yüksekliği 600-3000 m arasında olan yeşil alanlarda, ormanlarda ve kayalık bölgelerde yakı otuna rastlamak mümkündür. Bursa, Ankara, Sinop, Ordu, Giresun, Trabzon, Kars, Balıkesir, Kütahya, Kayseri, Erzurum, Bitlis, Ağrı, Antalya, Van ve Adana'da bulunur. Balının rengi açık yeşildir. Kristalleştiği zaman beyaz bir renk alır. Balının çok güzel bir tadı ve aroması vardır. Bir hektar yakı otu ekili alandan 600 kg bal alınabilir.

Okaliptüs

Okaliptüs, park ve bahçelerde süs bitkisi olarak da kullanılmaktadır. Her zaman yeşildir ve Akdeniz Bölgesi ikliminden hoşlanmaktadır. Bu bitkilerin boyu 30 metreye kadar çıkabilir. Çok yoğun sarı çiçekleri vardır. Türkiye'de en çok Mersin ve Adana bölgesinde bulunmakla birlikte İstanbul, İzmir, Antalya ve Hatay'da da bu bitkiye rastlamak mümkündür. Çiçeklenme dönemi türe ve bölgeye göre Kasım-Haziran ayları arasındadır. Balı yavaş kristalize olur.

Narenciye

Narenciye bitkileri arasında portakal ve limon arılar için önemli nektar kaynaklarıdır. Ülkemizde Akdeniz ve Ege bölgelerinde geniş alanlarda kültüre alınmıştır. Balı kendine has hoş kokulu olup C vitamini bakımından zengindir.

Püren

Ülkemizde Akdeniz, Ege, Trakya ve Karadeniz bölgelerinde doğal yayılış gösteren pürenin ilkbahar ve sonbaharda çiçeklenen türleri vardır. Çiçekleri pembe ve mor renkli olup arılar için zengin nektar ve polen kaynağıdır. Püren balı kendine has aromalı, hafif acımtırak, oldukça kıvamlı ve kıymetlidir.

Yılgın

Karahindiba (Taraxacum)

Halk arasında aslan dişi, köpek marulu olarak da bilinir. Nektarın ve polenin fazla olmadığı ilkbahar döneminde, Taraxacum'larin çiçek açması bitkiyi arıcılıkta önemli kılar. Arı bu bitkiden hem nektar, hem de polen toplar. Taraxacum balı, koyu renkte olup çok kıvamlıdır. Bal kovandan alındıktan kısa bir süre sonra kristalleşir. Sert bir kokusu ve keskin bir tadı vardır. Bir hektar ekili alandan 51-100 kg arasında bal alınabilir.

Kışın ve erken ilkbaharda çayırlarda açar. Oldukça geniş bir alanda vardır. Bal potansiyeli 4 gruptur. 

Pamuk (Gossypium spp)

Bu genusun üç türü ve bu türlerin çeşitli varyeteleri ülkemizde kültüre alınmıştır. Bitki çok yıllıktır. Boyu 30-100 cm. arasında değişir. Pamuğun ana vatanı Asya’dır. Çiçeklenme dönemi Temmuz-Ağustos ayları arasındadır. Çiçekleri beyaz renktedir. Pamuğun tohumu ve liflerinin Hem tıpta hem de endüstri alanında kullanılma olanağı vardır. Tohumundan sofralık sıvı yağ elde edilir ve tıpta kullanılır. Lifleri ise dokumacılığa ve tıbba hizmet etmektedir. İşlenmiş pamuk kendi ağırlığının 10 kati su ya da kan çekme kapasitesindedir. Bu denli önemli bitkinin diğer bir önemi de bitkinin nektar içeriğidir. Hem floral hem de extrafloral nektar içeren nektar içeren ender bitkilerden birisidir. Arı pamuğun hem çiçeklerinden salgılanan nektarı hem de bitkinin diğer organlarında bulunan salgı nektarı kovana taşır. Ayrıca pamuğun poleni de arı tarafından toplanarak kovana taşınır. Pamuk poleni beyaz renktedir. Pamuk ekili alana getirilen arı döllemeyi de sağladığından ürün artışına neden olur. Böyle bir alanda % 40 ürün artışı gözlenmiştir. Pamuk balı açık sarı renklidir. Özel bir tadı ve kokusu vardır. Bu bal çok çabuk kristalleşir. Kristalleştiği zaman balın rengi beyaz olur. Pamuk balı % 36 glikoz, % 39 fruktoz içerir. Pamuk salgısından elde edilen balın özellikleri de aşağı yukarı çiçekten yapılan bal özelliğindedir.

Korunga (Onobbrychis)

Yazın aşağıdan yukarıya pembe çiçekler açar ve arılar bütün gün boyunca çiçekleri dolaşırlar. Korunga çok iyi verimli bir ballı bitkidir. Bir dekar korunga 9-40 kg' a kadar mükemmel bal verir. Balı berrak ve lezzetlidir. Korunga ekilmelerinin ikinci senesi çiçek açar. Mayıs sonu Haziran başında çiçek açan korunga bu dönemde arılara bol miktarda bal özü sağlar.
Yayılma Alanı: Anadolu’nun yüksek bölgelerinde yetişir. Doğal olarak yetişen bir yem bitkisidir. Kuraklığa dayanıklıdır. Çiftçiler tarafından yem bitkisi olarak ekilmektedir.Çiçeklenme dönemi: 15 Haziran 15 Temmuz arasındadır. Yaklaşık 25-30gün çiçekli kalır. Bal potansiyeli:3.4. gruptur. Bol çiçek açması nedeniyle iyi bir ballı bitkidir. Balları uzun süre donmaz. Lezzetlidir.

Arı Otu

Yem bitkisi olarak da kullanılan arı otu tek yıllık bir bitkidir. Dünyada 13 türü bulunmaktadır. Bunlardan yalnızca 4 türü bal arıları için değerlidir. 60-100 cm. kadar boylanmaktadır. Çiçeklenmesi ekim zamanına göre değişmekle birlikte Mart-Mayıs aylarında olmaktadır. 4-7 hafta çiçekli kalabilmektedir. Dekara nektar verimi 8-14 kg. arasındadır.

Nane (Mentha)

Bu bitkinin birleşiminde uçucu yağ olan "mentol" vardır. Nane'nin çiçeklenme dönemi Haziran başından Ağustos sonuna kadar sürer. Nane balı koyu kahve renklidir. Güzel bir tadı ve nane kokusunu andıran bir aroması vardır. Bu bitki balı diğer ballardan aromasının farklı oluşu ile hemen ayırt edilir. 

Lüfer (Lotus corniculatus)

Halk arasında gazal boynuzu olarak da bilinir. Çiçekleri altın sarısı renkte olup, çok yıllıktır. Çiçeklenme dönemi Haziran'da başlar ve Ağustos sonuna kadar devam eder. Dağ yamaçlarında ve çayırlık alanlarda bulunur. Balı açık sarı renkte olup orta kalitededir. Kristalleşmesi kısmen çabuktur. Bir hektar ekili alandan 26-200 kg arasında bal alınabilir. 

Orman Gülü (Hedera helix)

Çiçeklenme zamanı Mayıs-Haziran ayları arasındadır. Ancak iklim koşullarına ve bulunduğu yüksekliğe bağlı olarak Mart-Ağustos ayları arasında da çiçeklenme gösterebilir. Bu bitkinin balının hoş olmayan bir tadı ve kokusu vardır. Balı koyu kahve renkli olup akışkandır. Bu bitkinin balını yiyen kişilerde halsizlik, baş ağrısı, kusma ve bilinç kaybı olur. Bu nedenle halk arasında balı zehirli olarak bilinir. Bu balın zehirli olmasının nedeni orman gülünün nektarında bir alkoloid olan andromedotoxin'in varlığıdır ve kovandan yeni alınmış olan balda daha çoktur.
Yayılma alanı: Özellikle Karadeniz’e ait bir bitkidir. Nemli ve serin orman alanlarında yetişir. Çiçeklenme dönemi: 1-30 hazirandır. Sarı, kırmızı, pembe ve beyaz renkli çiçekler açar. Bal potansiyeli:3.4. gruptur.
BALININ ÖZELLİKLERİ: Balları insanlarda tansiyon düşüklüğü yaparak zarar vermektedir. Halk arasında balları tutan bal ya da deli bal diye anılır. Bu ballardan alışık olmayanlar 1 tatlı kaşığı bile tüketmeleri tehlikeli olmaktadır. Ancak bazı Avrupa ülkeleri doktor kontrolünde tansiyon düşürücü olarak kullanılmaktadır. 

Ihlamur Çiçeği

Yayılma alanı: 0-800m yüksekliklerdeki nemli yerlerde yetişir. Balıkesir’de kaz dağlarında, Karadeniz kıyı şeridinde bolca bulunmaktadır. Bal potansiyeli:6. guptur. Bal kitlesi ve aroması çok yüksektir. Donma süresi uzundur. Aranılan bir bal çeşitidir.

Altınbaşak

Kanarya otu

Böğürtlen, Ahududu

Kuşburnu, İtburnu, Yabani gül

Ahlat

Bir meyve ağacıdır. Genellikle kapama bahçe şeklinde yetiştirilir. Doğada yabanisi (Ahlat) kendiliğinden yetişmektedir. Yayılma Alanı: Türkiye’nin her yerin de yetişir. Çiçeklenme Dönemi: Kıyılar da 1-30 Nisanda, yüksek kesimler de daha geç açar.

Meşe

Yabani erik, Çakal eriği, Güvem

Badem

Yayılma alanı: Oldukça geniştir. Çiçeklenme dönemi: Kıyı bölgelerde 15 Ocak’ta başlar Şubat ayı boyunca devam eder. Yükseklerde Mart ayında çiçeklenir. Bal potansiyeli: 1–2 gruptur. Ancak bol polen verir ve çok çiçek açtığı için bal arıları tarafından tercih edilir.

Karaçalı

Yayılma alanı: Yurdumuzun her yerinde dere yataklarında bulunur. Dikenli bir çalıdır. Çiçeklenme dönemi: Kıyılarda 15 mayısta çiçeklenme başlar, yaklaşık 15 gün sürer.Ancak yükseklerde 15 haziran - 30 haziran çiçeklenir. Bal potansiyeli: 4.5. gruptur. Balı aromatiktir. Çiçeklenme döneminde yağmur yağar ise nektarı yıkanır bal verimi çok düşer.

Dut 

Hanımeli

Lazkirazı, Karayemiş, Taflan

Ceviz 

Çivitotu

Siğilotu

Duvar sarmaşığı, Orman sarmaşığı

                     

 Sütleğen

Kıyı bölgelerde bulunan şemsiye gibi tepeden çiçek açan bir çeşidini bal arıları tercih etmektedir. Koparıldığı zaman beyaz bir süt çıkarır. Bu süt zehirlidir. Kışın çiçek açması ve bulunduğu bölgelerde kesif olması nedeniyle önemlidir. Çiçeklenme dönemi: 15 Şubat–15 Mart. Bal verimi:2–3 grup. Yayılma alanı: 0–1200 m yüksekliğe kadar kıyı bölgelerde

Malta eriği, Yenidünya

Kıyı kesimlerinde kültür bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Kışın çiçeklenmesi, polen veriminin yüksek olması ve bol miktarda çiçek açması nedeniyle önemlidir. Çiçeklenme dönemi: Aralık ayı boyunca . Yayılım alanı:0–400 m yükseklik, kıyı şeridi. Bal potansiyeli:3 grup tur.

Küçük Meyveli Trabzon hurması  

Kızılcık

Güneşgülü, Laden, Pamucak 

Devedikeni, köygöçüren , Kangal 

Yayılma alanı: Anadolu’nun her yerinde vardır. Ancak Muğla, Konya, Erzincan’da yoğun şekilde tabiatta kendiliğinden yetişir. Oldukça uzun boylu bir diken türüdür. Çiçeklenme dönemi: Kıyı bölgelerde 1-20 Haziran, yükseklerde 1-20 temmuzdur. Bal potansiyeli:6 gruptur. Bulundukları bölgede arılar tarafından öncelikle tercih edilir. Bir çiçek tablasında aynı anda 6-10 adet bal arısı görmek mümkündür. Balları uzun süre donmaz. Aromatiktir. 

Erguvan

Keçiboynuzu, Harnup, Ballıboynuz

Zerdali dikeni

Koca Yemiş

Hardal (Sinapsis alba)

Yayılma alanı: Özellikle kıyı bölgelerde yoğundur. Ancakyurdun hemen hemen her yerinde vardır. Çiçeklenme dönemi: Erken ilkbaharda başlar. En yoğun çiçek dönemi 1-30 Nisan arasındadır. Yaklaşık 1 ay kadar çiçekli kalır.

Haşhaş (Papaversomniferum) 

Yayılma alanı: Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak, Çorum ve Balıkesir illerinde kültür bitkisi olarak kontrollü olarak izin ile yetiştirilmiş. Çiçeklenme dönemi: 10-30 Mayıs arasında çiçeklenir. Daha yüksek kesimlerde 20 Hazirana kadar çiçeklenme sürer.Polen verimi yüksektir. Polenleri tüketilince uyku getirir. 

Oğul otu (Melisa officinalis)

Yayılma alanı: Kıyı bölgelere yakın dere yataklarında ve bol nemli yerlerde bulunur. Çiçeklenme dönemi: Mayıs ortalarından Haziran ortalarına kadar uzar. 1200 m yüksekliklerde Haziranda son bulur. Oğul otunun arıcılar için asıl önemi bal ve polen potensiyeli değildir. Oğul otunun salgıladığı koku oğlu cezbeder. Arıcılar bu otu oğul yakalamada ve kovan birleştirmede kullanırlar.

Susam (Sesamum indicum L.):

-Yayılma alanı: Kıyı ve orta yükseklikteki arazilerde sanayi bitkisi olarak ekilir.

-Çiçeklenme dönemi: 1-30 temmuz arasındadır. Çiçeklenme döneminde sulanan susamlarda nektar verimi artar. Kır taban arazilerde yetiştirilen susamların nektar verimi azdır.

Mısır (Zea mays)
Yayılma alanı: Yurdumuzun her yerinde sanayi ve yem bitkisi olarak yetiştirilir. Bazı çeşitleri de yemekliktir. Sulanabilen yerlerde daha verimli olmaktadır. Çiçeklenme dönemi:15 haziran-15 temmuz’dur. Bal aroması oldukça iyidir. Ancak çabuk donar. Polen kapasitesi oldukça iyidir. Bu dönemde arılar iyi petek işler, bol yavru yapar. 

Laden 

Tavşanak

Katır Tırnağı

Kardelen

Çiğdem

Çiçeklenme dönemi:

2 grupta incelenir.1) Kasım-Aralıkta açar, 2.)Şubat-Mart’ta açar.

Yayılma Alanı: Genellikle yükseklerin bitkisidir.1.000 m yükseklikten sonra yetişmeye başlar. Bal verimi 2 guruptur. 

Güvey kandili

Altın çanak

Amber ağacı

        
Saat Çiçeği (Çarkıfelek)

                            Ayrıca bazı ballı bitkiler ve çiçek açma zamanları listesi

1- Abdes bozan (Sarcopoterium spinosum)  Mart - Nisan

2- Acem borusu (Campsis radicans)  Ağustos - Ekim

3- Eşekhıyarı, Acı Kavun (Ecballium elaterium)  Nisan - Ekim

3- Deligöz dikeni (Centaurea iberica)  Haziran - Ağustos

4- Ada çayı (Salvia cryptantha)  Nisan - Temmuz

5- Ada çayı (Salvia fruticosa)  Mart - Mayıs

6- Ada çayı (Salvia officinalis)  Mart - Mayıs Yayılma alanı: Hemen hemen Anadolu nun her yerinde bulunur. Çiçeklenme Dönemi: Sahillerde 15 Nisanda başlar,yaylalarda yaz ortalarına kadar sürer. Yaklaşık 20-25 gün çiçekli kalır. Bal potansiyeli :6.gruptur. Yüksek bal potansiyeli ve aromatik nektarı nedeniyle arıcıların tercih ettiği bir ballı bitkidir. Itriyatçılar tarafından yağı elde edilir. Bu yağları arıcılar şerbetlemede kullanılar. 20 litre şerbete bir damla yeterlidir.

7- Ada çayı (Salvia pratensis)  Mayıs - Ağustos Adaçayı’nın çiçeklenme dönemi Temmuz başından Ekim sonuna kadar devam eder. Bu bitki balının açık sarı bir rengi vardır. Tadı ve kokusu çok güzeldir. Balın karakteristik aroması ile diğer ballardan kolaylıkla ayrılır. Balın kristalleşmesi oldukça yavaştır. Bir dönüm Adaçayı ekili alandan kg. bal alınabilir. Bu bitkinin kültüre alınması arıcılık için büyük önem taşımaktadır.

8- Ada çayı (Salvia verbenaca)  Mart - Mayıs

9- Ada çayı (Salvia verticillata)  Haziran - Ağustos

10- Ada çayı (Salvia virgata)  Mayıs - Eylül

11- Ada soğanı (Urginea maritima)  Eylül - Kasım

12- Adi engerek otu (Echium vulgare)  Mayıs - Eylül Bu bitkiye ait 27 tür vardır. Ülkemizde doğal olarak yetişmektedir. Engerek otunun boyu 30 ile 50 cm arasında olup çok yıllık bir bitkidir. Özellikle yol kenarlarında yaygın olarak görülür ve yaprakları tüylüdür. Çiçekleri leylak mavisidir ve güzelliği ile arıların dikkatini çekmektedir. Engerek otu Mayıs ayından Ekim ayına kadar çiçekli kalabilir. Ülkemizde Kırklareli, İstanbul, Bursa, Bolu, Kastamonu, Sinop, Samsun, Giresun, Erzurum, Çorum ve Ankara'da yaygın olarak bulunur. Engerek otu önemli bir nektar kaynağıdır. Bu bitkiden üretilen bal kaliteli olup geç kristalize olur. Balın rengi açık sarıdır ve çok güzel aromaya sahiptir. Bir hektar engerek otu ekili alandan kg bal alınması mümkündür.

13- Ahududu (Rubus idaeus)  Mayıs - Haziran

14- Ak asma (Clematis vitalba)  Haziran - Ağustos

15- Akasya(Robinia pseudoacacia)  Nisan - Haziran Ağaç formundadır. Çok çiçek açar. Kıyı bölgelerin bitkisidir. Çiçeklenme Dönemi: 25 Mart – 15 Nisan. Yayılma Alanı: 0 – 500 metre kıyı bölgeler. Bal Potansiyeli: 4.5. grup. Polen Potansiyeli: Yüksektir. Halk arasında adı ile bilinen ağaç formun da dikili bir bitkidir. Yayılma Alanı:0-2500 metre oldukça geniştir. Çiçeklenme Dönemi: Kıyılar da 20-30 Nisan, yüksekler de 20-30 Mayıs. Bal Verimi: 6. gruptur. Balı aromatiktir. Oldukça aranan bir nektarı vardır. Polen verimi yüksektir. Bu dönem de arılar iyi petek örerler.

16- Akbaldır, Tükrük otu (Ornithogalum montanum)  Mart - Mayıs

17- Akça ağaç (Acer pseudoplatanus)  Mart - Nisan Ağaç formundadır. Ormanlık alanlara dağılmış olarak bulunur. 0-1500 metre yükseklikler de nemli ortamlar da bulunur. Çiçeklenme Dönemi: 1-15 Nisan -Bal Potansiyeli: 3.4. grup

18- Akça ağaç (Acer negundo)  Mart - Nisan

19- Akça ağaç (Acer campestre)  Nisan - Mayıs

20- Aklar otu (Lythrum salicaria)  Haziran - Eylül

21- Alıç(Crataegus orientalis )  Mayıs - Temmuz

22- Altınbaşak (Solidago virgaurea L.)  Ağustos - Eylül

23- Altın dikeni (Scolymus Hispanicus)  Haziran - Ağustos

24- Altın otu (Helianthemum nummularium)  Nisan - Ağustos

25- Amerikan sarmaşığı (Parthenocissus vitaceae)  Ağustos - Eylül

26- Anadolu çiçeği (Wiedemannia orientalis)  Nisan - Haziran

27- Anason (Pimpinella anisum)  -----

28- Arı otu (Phacelia Tanacetifolia Bentham)  Haziran - Eylül Yayılma alanı: Kıyı bölgelere yakın dere yataklarında ve bol nemli yerlerde bulunur. Çiçeklenme dönemi: Mayıs ortalarından Haziran ortalarına kadar uzar. 1200 m yüksekliklerde Haziranda son bulur. Bal potansiyeli:2.3. gruptur.Oğul otunun arıcılar için asıl önemi bal ve polen potensiyeli değildir. Oğul otunun salgıladığı koku oğlu cezbeder. Arıcılar bu otu oğul yakalamada ve kovan birleştirmede kullanırlar.

29- Armut (Pyrus Communis)  Nisan - Mayıs

30- Aslanbıyığı (Caesalpinia gilliesii)  Haziran - Temmuz

31- Aspir (Carthamus tinctorius)  Temmuz - Ağustos

32- Aster (Aster laevis)  Eylül -Kasım

33- At kestanesi (Aesculus hippocastanum)  Nisan - Mayıs

34- Ateş dikeni(Pyracantha coccinea)  Nisan - Haziran

35- Ayçiçeği (Helianthus annuus)  Temmuz Yayılma alanı: Özellikle Trakya’da olmak üzere yurdun her yerinde yetiştirilen bir sanayi bitkisidir. Bal potansiyeli:2-3. gruptur. Bal kalitesi düşüktür. Ancak çok çiçek olduğu için bol ürün alınır. Balları çok çabuk donar. Ayrıca ayçiçeğinde uzun süre arılar tutulursa arı aileleri zayıflar. Çiçeklerin salgıladığı yapışkan maddeler bal arılarına zarar verir.  Ülkemizde geniş alanlarda ekimi yapılan tarım bitkisidir. Trakya bölgesinde yoğun olarak yetiştirilir. Arı, ayçiçeğinin nektarını alırken, bu bitkinin tozlaşmasına katkıda bulunarak döllenmesini sağlar ve böylelikle ürün ve kalite artışına neden olur. Ayçiçeğinin çiçeklenme dönemi Temmuz ayıdır. Ayçiçeği balı kovandan yeni alındığında altın sarısı rengindedir, kendine özgü bir tadı vardır ve çok çabuk kristalleşir. Kristalleştiği zaman mum gibi görünür. 1 dönüm ayçiçeği ekili tarladan 5 kg. bal elde edilir.

36- Ayıkulağı (Aster amellus )  Haziran - Ağustos

37- Ayva (Cydonia oblonga)  Mayıs

38- Azgan (Calicotome villosa)  Mart - Haziran

39- Badem (Prunus amygdalus)  Ocak – Mart

40- Bakla (Vicia faba)  Mart - Mayıs Yurdumuzun hemen hemen her yerin de yetişir. Kıyı bölgelerin de tufan da, yüksekler de geç çiçekler yetiştirilir. Çiçeklenme Dönemi: Kıyı bölgeler de 15 Mart – 15 Nisan, yüksekler de Haziran’a kadar sürer. Bal Potansiyeli: 2.3. gruptur. Polen Potansiyeli: Yüksektir. Bal arıların da petek örme, yavru yapmayı teşvik eder.

41- Ballıbaba (Lamium amplexicaule)  Şubat - Kasım Yayılma Alanı: Yurdumuzun her alanın da bulunur. Bal Potansiyeli: 5.6. gruptur. Çiçeklenme dönemi: 1-30 Nisan

42- Ballıbaba (Lamium purpureum)  Mart - Mayıs

43- Ballıbaba (Lamium album)  Mayıs - Ağustos Beyaz ballıbaba da ballı bitkiler listesinde yer almaktadır. Ancak nektar bezlerinin, çiçeğin dip kısmında olması nedeniyle arılar bu çiçeğin nektarından yararlanamazlar. Bu bitki, güzel kokulu beyaz çiçeklere sahiptir. Beyaz ballıbabadan arılar sadece polen toplarlar. Bitkinin çiçeklenme süresi Mayıs başından Ağustos sonuna kadar devam eder. Giresun, Gümüşhane, Bayburt, Kars, Kayseri, Erzurum, Bitlis, Ağrı, Mersin ve Hakkari'de doğal olarak yetişir.

44- Beşparmak otu (Potentilla reptans)  Mayıs - Ağustos

45- Beşparmak otu (Potentilla erecta)  Mayıs - Ağustos

46- Boğa dikeni (Eryngium campestre)  Temmuz - Eylül

47- Boz ot (Marrubium vulgare)  Nisan - Ağustos Yayılma alanı: Yurdumuzun her yerinde vardır. Genellikle sürülüp nadasa bırakılan yerlerde çıkar. Çiçeklenme dönemi: 1 Eylül 15 Kasım arasındadır. Bal potansiyeli: 4. gruptur.

48- Böğürtlen (Rubus sanctus)  Mayıs - Ağustos Yayılma alanı: Anadolu’nun her yerinde (nemli yerlerde) yetişir.Çiçeklenme dönemi:15 nisanda kıyı kesimlerde başlar isede asıl çiçeklenme yaz boyu sürer. Çok uzun bir süre çiçeklenme devam eder. Olgun meyveler bile var iken yeniden çiçeklenme sürer. Sonbaharda çiçeklenme sona erer. Bal potansiyeli:3. gruptur.

49- Buğday (Triticum Vulgare)  Mart - Mayıs

50- Buy otu (Trigonella monantha)  Nisan - Temmuz

51- Cehri (Rhamnus pallasii)  Mayıs

52- Ceviz (Juglans regia)  Mayıs

53- Çakşır otu (Ferula communis)  Nisan - Haziran

54- Çan çiçeği (Campanula glomerata)  Haziran - Eylül

55- Çeti (Prosopis farcta macbride)  Haziran Yayılma alanı: Kıyı Ege ve Akdeniz’dir. Çiçeklenme dönemi: 15 Nisan 15 Mayıs arasıdır. Bal potansiyeli: 3-4. gruptur.

56- Çiğdem (Crocus ancyrensis)  Şubat - Nisan

57- Çilek (Fragaria vesca)  Nisan - Haziran Yayılma alanı: Denizden 100–1200 m yükseklikteki kıyıya yakın bölgelerde. Çiçeklenme dönemi: Aralık ayı. Bal verimi:2–3 grup. Polen verimi: yüksektir

58-Çiriş otu (Asphodelus aestivus)  Mart - Haziran

59- Çivit otu (Isatis glauca)  Mayıs - Temmuz

60- Çivit otu, Yaban çivit otu (Isatis tinctoria)  Mayıs - Ağustos

61- Çoban çırası (Phlomis armeniaca)  Haziran - Ağustos

62- Çoban dikeni (Centaurea urvillei)  Haziran - Temmuz

63- Çoban dikeni (Centaurea virgata)  Haziran - Eylül

64- Çoban püskülü (Ilex aquifolium)  Nisan - Mayıs

65- Çörek otu (Nigella arvensis)  Haziran - Ağustos

66- Çörtük, Çöyür otu (Echinophora tournefortii)  Temmuz - Eylül

67- Çöyür otu (Echinophora tenuifolia)  Ağustos - Eylül

68- Dağ çayı (Stachys cretica)  Mayıs - Ağustos

69- Dağ karanfili (Xeranthemum annuum)  Haziran - Eylül

70- Dağ muşmulası (Cotoneaster horizontalis)  Mayıs - Haziran

71- Damkoruğu (Sedum reflexum)  Haziran

72- Defne (Laurus nobilis)   Mart - Nisan Çiçeklenme dönemi:15 Mart–15  Nisan. Yayılım alanı 300–1000 m arasındaki nemli kıyı bölgeler. Bal potansiyeli:3–4               grup Erkek ve dişi ağaçlar ayrı ayrı çiçek açar. Her ikisinde de nektar bezi vardır.                     Ancak    polen verimi erkek defne ağacında vardır. Dişi defnelerin nektar bezi fazladır.

74- Deve dikeni (Cirsium sp.)  Temmuz - Eylül

75- Dişbudak (Fraxinus excelsior)  Mart - Nisan

76- Domates (Lycopersicon esculentum)  Nisan - Eylül

77- Domuz baklası (Lupinus angustifolia)  Mart - Mayıs

78- Dut (Morus alba)  Mayıs

79- Ebegümeci (Malva slyvestris)  Mayıs - Ekim

80- Elma (Malus slyvestris)  Nisan - Mayıs Yayılma alamı:Tüm yurtta vardır. Özellikle yüksek ovaların bitkisidir.sulak yerlerde yetiştirilen bir meyve ağacıdır. Çiçeklenme dönemi: Yüksekliğine göre değişir. 15 mart sahile yakın yerlerde başlar 15 nisanda çiçeklenmeye başlar. Yaklaşık çiçeklenme 20 gün sürer

81- Engerek otu (Echium italicum)  Mayıs - Haziran

82- Erguvan (Cercis siliquastrum)  Nisan - Mayıs Yayınlama alanı: Çay yataklarının ve nemli olan her yerde olur. Çiçeklenme dönemi:15 Nisan- 10 Mayıs arasıdır. Bal potansiyeli:3. gruptur.

83- Erik (Prunus domestica)  Mart - Nisan

84- Erik otu (Prunella vulgaris)  Mayıs - Eylül Erik Otu (Prunella vulgaris) Bu bitkinin 5 türü ülkemizde doğal olarak yetişmektedir. Erik otu çok yıllık bir bitkidir. Boyu 40 cm kadar olabilir. Çiçekleri açık eflatun renktedir. Çiçeklenme dönemi Mayıstan Ekime kadar sürer. Çanakkale, İstanbul, Bursa, Çankırı, Sinop, Amasya, Giresun, Rize, Çorum, Balıkesir, Eskişehir, Ankara, Kayseri, Malatya, Tunceli, Muş, Bitlis, Aydın, Denizli, Antalya, Konya, Mersin, Adana, Mardin, Hakkari ve Ordu ‘da doğal olarak yetişir. Erik otunun çiçeklenme süresinin uzun olması ve ülkemizde çok yaygın olarak bulunması nedeniyle bu bitki  önemli ballı bitkiler listesinde yer almaktadır. Erik otu balı açık sarı renktedir ve oldukça güzel bir tada sahiptir. Bir dönüm erik otundan 20-50 kg arasında bal alınabilir.

85- Fasülye (Phaseolus vulgaris)  Mayıs - Eylül

86- Fesçi tarağı (Dipsacus laciniatus)  Temmuz - Eylül

87- Fiğ (Vicia sativa)  Mart - Mayıs Yayılma alanı: Tüm türkiyede. Çiçeklenme dönemi:20 Nisan 20 Mayıs. Bal potansiyeli:34 gruptur. polen verimi yüksektir.

88- Funda (Erica arborea )  Mart - Temmuz

89- Gayret çiçeği (Gaillardia grandiflora)  Temmuz - Ağustos

90- Gazalboynuzu (Lotus corniculatus)  Haziran - Temmuz

91- Gazalboynuzu (Lotus aegaeus)  Mayıs - Temmuz

92- Gerdanlık (Reseda lutea)  Nisan - Ağustos

93- Geven (Astragalus angustifolius)  Nisan - Ağustos

94- Geven (Astragalus odoratus)  Haziran - Temmuz

95- Geven (Astragalus sinaicus)  Mayıs - Haziran Türkiye'de çok sayıda geven türü doğal olarak yetişmektedir. Ancak bu bitkinin sadece birkaç türü ballı bitki olarak bilinmektedir. Nektarlı olan gevenlerin çiçekleri, nektarsız olanlara göre daha gösterişlidir. Çok yıllık bir bitkidir. Bu bitkinin bal kalitesi türüne göre farklılık göstermektedir. Geven balı su rengindedir. Bazı türleri, bal arıları için zehirli etki göstermektedir.

96- Göknar (Abies nordmanniana)  Nisan

97- Greyfurt (Citrus paradisii)  Nisan

98- Güneş çiçeği (Centaurea solstitialis)  Haziran - Ağustos

99- Hanımeli (Lonicera caprifolium)  Mayıs - Temmuz

100- Hanımeli (Lonicera caucasica)  Mayıs - Temmuz

101- Hardal, Ak hardal (Sinapis alba)  Şubat - Nisan

102- Hardal (Sinapis arvensis)  Nisan - Haziran

103- Hardal (Rapistrum rugosum)  Nisan - Haziran

104- Haşhaş (Papaver somniferum)  Mayıs - Ağustos Yayılma alanı: Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak, Çorum ve Balıkesir illerinde kültür bitkisi olarak kontrollü olarak izin ile yetiştirilmiş. Çiçeklenme dönemi: 10-30 Mayıs arasında çiçeklenir. Daha yüksek kesimlerde 20 Hazirana kadar çiçeklenme sürer. Bal potansiyeli: 2.3 gruptur. Polen verimi yüksektir. Polenleri tüketilince uyku getirir.

105- Hatmi, Gül hatmi (Alcea pallida)  Haziran - Ekim

106- Havuç (Daucus carota)  Haziran - Eylül

107- Hayıt (Vitex agnus-cactus)  Haziran - Eylül Yayılma alanı: yurdumuzun geniş bir kısmında 1500 m yüksekliklere kadar olan dere yataklarında bulunur. Çiçeklenme dönemi:15 Haziranda başlar yaklaşık 1 ay çiçekli kalır. Bal potansiyeli:4. gruptur Balları aromatiktir. Hafif pembemsi bir bal rengi vardır.

108- Hindiba (Cichorium intybus)  Nisan - Eylül

109- Hindiba (Crepis foetida)  Mayıs - Ekim

110- Hintyağı (Ricinus communis)  Temmuz - Ekim

111- Hurma (Diospyros lotus)  Mayıs - Haziran

112- Huş ağacı (Betula pendula)  Mart - Nisan

113- Hünnap (Zizyphus jujuba)  Mart- Mayıs

114- İğde (Elaeagnus angustifolia)  Nisan - Mayıs Yayılma alanları: Yurdumuzun büyük bir kemsinde yetişir. Çiçeklenme dönemi: 10 Mayıs 30 Mayıstır. Yüksek kesimlerde 10 Hazirana kadar çiçeklenme sürer. Bal potansiyeli:4. gruptur. Balları aromaktiktir.

115- Ihlamur (Tilia platyphyllos)  Haziran

116- Ilgın (Tamarix smyrnensis)  Nisan - Ağustos Yayılma alanı:0-1000 m Yüksekliğini kadar sulak ve su tutan terlerde yetişir. Çiçeklenme dönemi: 20 Nisan 15 Mayıs arasında ciceklidir. Bal potansiyeli:3.4 grup.

117- İkidiş (Bidens tripartita)  Temmuz - Eylül

118- İnci çiçeği (Symphoricarpos racemosus)  Haziran - Temmuz

119- İspirya (Spiraea x vanhouttei)  Mayıs

120- İt üzümü (Chenopodium foliosum)  Mayıs - Temmuz

121- Kabak (Cucurbita pepo)  Nisan - Eylül

122- Kadife çiçeği (Tagetes erecta)  Eylül - Kasım

123- Kadıntuzluğu (Berberis vulgaris)  Mayıs - Haziran ,

124- Kanarya otu (Senecio vulgaris)  Mart - Ağustos

125- Kandamlası (Adonis aestivalis)  Mayıs - Haziran

126- Kangal (Carduus nutans)  Haziran - Ağustos

127- Kangal (Carduus adpressus)  Temmuz - Ağustos

128- Kanola (Brassica napus)  Mart - Eylül

129- Kantoron (Hypericum hyssopifolium)  Mayıs - Temmuz

130- Kara çalı (Paliurus spina-christi)  Mayıs - Haziran

131- Kara dut (Morus nigra)  Mayıs

132- Karahindiba (Taraxacum officinale)  Nisan - Mayıs Halk arasında aslandişi, köpek marulu olarak da bilinir. Nektarın ve polenin fazla olmadığı ilkbahar döneminde, Taraxacum’ların çiçek açması bitkiyi arıcılıkta önemli kılar. Arı bu bitkiden hem nektar, hem de polen toplar. Taraxacum balı, koyu renkte olup çok kıvamlıdır. Bal kovandan alındıktan kısa bir süre sonra kristalleşir. Sert bir kokusu ve keskin bir tadı vardır. Bir hektar ekili alandan kg arasında bal alınabilir. Bu bitkinin birleşiminde uçucu yağ olan “mentol” vardır. Nane’nin çiçeklenme dönemi Haziran başından Ağustos sonuna kadar sürer. Nane balı koyu kahve renklidir. Güzel bir tadı ve nane kokusunu andıran bir aroması vardır. Bu bitki balı diğer ballardan aromasının farklı oluşu ile hemen ayırt edilir.

133- Karpuz (Citrullus vulgaris)  Haziran - Eylül

134- Kartopu (Viburnum opulus)  Haziran - Temmuz

135- Katırtırnağı (Genista sessilifolia)  Mayıs - Haziran

136- Kavak (Populus alba)  Şubat - Mart

137- Kavun (Cucumis melo) ----

138- Kayın (Fagus orientalis)  Mayıs

139- Kayısı (Armeniaca vulgaris)  Mart - Nisan Yayılma alanı: Tüm Türkiye sulak alanları sever. Çiçeklenme dönemi:15 Nisan 15  Mayıstır. Bal potansiyeli:2-3 gruptur.

140- Kayışkıran (Ononis spinosa)  Mayıs - Ağustos

141- Kazayağı (Falcaria vulgaris)  Haziran - Ağustos

142- Keçiboynuzu (Ceratonia siliqua)  Eylül - Kasım

143- Kekik (Thymus longicaulis)  Nisan - Ağustos Yurdumuzda bilinen 300 çeşidi vardır. Ama en yaygın olanı steplerde yetişen kır kekiğidir. Yayılma alanı: Anadolu’nun her yerinde vardır. Çiçeklenme dönemi: Çeşitlerine göre erken, ilkbahar, ilkbahar yaz ve sonbaharda çiçek açan çeşitleri vardır. Bal potansiyeli: Çeşitlerine göre ve yetiştiği alana göre biraz farklılık göstermektedir. Genellikle 5-6 gruptur. Balları oldukça aromatiktir. Çiçek balı olmasına rağmen oldukça geç donar.Kendisine has bir kokusu vardır. Halk arasında en çok aranan bal çeşididir. Kekikli bölgeler arıcılar tarafından çok tercih edilen bölgelerdir. Örnek; bize yakın bir yer olan Bozdağ yaylaları arıcılar tarafından terci edilir. Çünkü kekik çeşitleri burada mevcuttur.

144- Kekik (Thymus praecox)  Mayıs - Ağustos

145- Kekik (Satureja hortensis)  Haziran - Ekim

146- Kekik (Origanum vulgare)  Mayıs - Ekim

147- Kelebek çalısı (Buddleja davidii)  Temmuz - Ekim

148- Kesme, Pırnal (Phillyrea latifolia)  Mart - Mayıs

149- Kestane (Castanea sativa)  Haziran Ülkemizde Karadeniz, Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde doğal olarak yetişir. Haziran-Temmuz aylarında çiçeklenen kestaneden elde edilen balın rengi koyu kahverengi olup acımsı ve kendine özgü keskin bir kokusu vardır. Tıbbî ballar arasında kabul edilen kestane balı geç kristalize olur. Farenjit, astım, kansızlık durumlarında iyileştirici özelliği vardır.

150- Keten (Linum usitatissimum)  Nisan - Haziran

151- Keten otu (Linaria genistifolia)  Mayıs - Ağustos

152- Keten otu (Linaria corifolia)  Mayıs - Ağustos

153- Kına çiçeği (Impatiens balsamina)  Temmuz - Kasım

154- Kır gülü (Fumana procumbens)  Mayıs - Ağustos

155- Kır yoncası (Vicia cracca)  Mayıs - Ağustos

156- Kısamahmut (Ajuga chamaepitys)  Nisan – Temmuz

157- Kızılcık (Cornus mas)  Şubat - Nisan

158- Kızıl çam (Pinus brutia)  Haziran

159- Kızıl meşe (Quercus robur)  Ağustos - Eylül

160- Kimyon (Carum carvi)  Mayıs - Temmuz

161- Kiraz (Cerasus avium)  Mart - Mayıs Yayılma alanı: Tüm Türkiye Soğuk bölgeleri aha çok sever. Çiçeklik dönemi:15 Nisan 20 Mayıs . Bal Potansiyeli2,3 guruptur.

162- Kişniş, Yabani kişniş (Bifora radians)  Nisan - Ağustos

163- Kivi (Actinidia chinensis)  Nisan - Mayıs

164- Koca yemiş, Davulga (Arbutus unedo)  Eylül - Ekim

165- Kor çiçeği (Aptenia cordifolia)  Temmuz - Ağustos

166- Korunga (Onobrychis hypargyrea)  Nisan - Haziran

167- Korunga (Onobrychis oxyodonta)  Mayıs - Ağustos

168- Korunga (Onobrychis viciifolia)  Mayıs - Haziran Yazın aşağıdan yukarıya pembe çiçekler açar ve arılar bütün gün boyunca çiçekleri dolaşırlar. Korunga çok iyi verimli bir ballı bitkidir. Doğu Anadolu’da Ağrı, Ardahan, Kars, Erzurum; Orta Anadolu’da Sivas,Yozgat,Kırşehir,Niğde çevrelerinde bulunur Bir dekar korunga 9-40 kg’ a kadar mükemmel bal verir. Balı berrak ve lezzetlidir. Korunga ekilmelerinin ikinci senesi çiçek açar. Mayıs sonu Haziran başında çiçek açan korunga bu dönemde arılara bol miktarda balözü sağlar.

169- Köpekdili (Cynoglossum officinale)  Nisan - Temmuz

170- Köpek otu (Ballota nigra)  Haziran - Temmuz

171- Körigen (Coronilla varia)  Mayıs - Ağustos

172- Köy göçüren (Cirsium arvense)  Mayıs - Ekim

173- Kurt bağrı (Ligustrum vulgare)  Mayıs

174- Kuşburnu (Rosa canina)  Mayıs - Temmuz Yayılma alanı: 0.2000 m yüksekliğinde kadar yetişir.hemen hemen yurdun ormanlık her yere vardır. Çiçeklenme Dönemi:15 nisandan itibaren kıyıya yakın bölgelerde çiçeklenme başlar. Yaylarda Ağustos ortalarına kadar sürer. Yaklaşık 45 günlük çiçeklenme periyotu denir.

175- Kuş otu (Stellaria media)  Mart - Haziran

176- Kuzu kulağı (Oxalis acetosella)  Nisan - Haziran

177- Kuzu kulağı (Rumex acetosella)  Mayıs - Ağustos

178- Küre çiçeği (Globularia orientalis)  Şubat - Temmuz

179- Ladin (Picea orientalis)  Nisan - Mayıs

180- Lahana (Brassica oleracea)  Mart - Nisan

181- Lavanta (Lavandula stoechas)  Mart - Haziran Erken çiçek açan aromatik bitkilerden en çok bal verenlerdendir. Yayılma Alanı: 0-1000 metre arasında özellikle kıyı bölgeler de yetişir. Batı, Akdeniz ve Ege’de daha çoktur. Bal Potansiyeli: 4.5. gruptur. Çiçeklenme Dönemi: 20 Mart – 20 Nisan balı oldukça aromatiktir.

182- Limon (Citrus limonia)  Şubat - Ekim

183- Mandalina (Citrus nobilis)  Mart - Nisan

184- Melez haşhaş (Papaver hybridum)  Mayıs - Haziran

185- Menengiç (Pistacia terebinthus)  Nisan - Haziran

186- Meryemana dikeni (Silybum marianum)  Nisan - Mayıs

187- Meyan (Glycyrrhiza glabra)  Haziran - Temmuz

188- Mısır (Zea mays)  Mayıs - Eylül Yayılma alanı: Yurdumuzun her yerinde sanayi ve yem bitkisi olarak yetiştirilir. Bazı çeşitleri de yemekliktir. Sulanabilen yerlerde daha verimli olmaktadır. Çiçeklenme dönemi:15 haziran-15 temmuz’dur. Bal potansiyeli: 3.4. gruptur. Bal aroması oldukça iyidir. Ancak çabuk donar. Polen kapasitesi oldukça iyidir. Bu dönemde arılar iyi petek işler, bol yavru yapar.

189- Mimoza (Acacia dealbata)  Mart - Nisan

190- Mimoza (Acacia retinoides)  Nisan - Mayıs

191- Muz (Musa paradisiaca)  Nisan - Mayıs

192- Mürdümük (Lathyrus sativus)  Nisan - Haziran

193- Mürver (Sambucus nigra)  Haziran

194- Nane (Mentha longifolia)  Haziran - Ekim

195- Nane (Mentha piperita)  Haziran - Ağustos

196- Nane (Mentha spicata)  Haziran - Eylül

197- Nicar otu (Barbarea vulgaris)  Nisan - Mayıs

198- Nohut (Cicer arietinum)  Nisan - Mayıs

199- Oğul otu (Melissa officinalis)  Haziran - Eylül

200- Okaliptus (Eucalyptus camaldulensis)  Mayıs - Temmuz Okaliptüs, park ve bahçelerde süs bitkisi olarak da kullanılmaktadır. Her zaman yeşildir ve Akdeniz Bölgesi ikliminden hoşlanmaktadır. Bu bitkilerin boyu 30 metreye kadar çıkabilir. Çok yoğun sarı çiçekleri vardır. Türkiye'de en çok Mersin ve Adana bölgesinde bulunmakla birlikte İstanbul, İzmir, Antalya ve Hatay'da da bu bitkiye rastlamak mümkündür. Çiçeklenme dönemi türe ve bölgeye göre Kasım-Haziran ayları arasındadır. Balı yavaş kristalize olur.

201- Orman gülü (Rhododendron ponticum)  Mayıs - Haziran Çiçeklenme zamanı Mayıs-Haziran ayları arasındadır. Ancak iklim koşullarına ve bulunduğu yüksekliğe bağlı olarak Mart-Ağustos ayları arasında da çiçeklenme gösterebilir. Bu bitkinin balının hoş olmayan bir tadı ve kokusu vardır. Balı koyu kahve renkli olup akışkandır. Bu bitkinin balını yiyen kişilerde halsizlik, baş ağrısı, kusma ve bilinç kaybı olur. Bu nedenle halk arasında balı zehirli olarak bilinir. Bu balın zehirli olmasının nedeni orman gülünün nektarında bir alkoloid olan andromedotoxin’in varlığıdır ve kovandan yeni alınmış olan balda daha çoktur.

202- Öksürük Otu (Tussilago farfara)  Mart - Nisan

203- Pamucak (Citrus creticus)  Mart - Haziran

204- Pamucak (Citrus salviifolius)  Mart - Mayıs

205- Pamucak (Citrus laurifolius)  Mayıs - Haziran

206- Pamuk (Gossypium barbadense)  Temmuz - Ağustos Yayılma alanı: Genellikle Ege ve Akdeniz kıyı ovalarında yetiştirilen bir sanayi bitkisidir. Ayrıca Kars, Iğdır gibi mikro klima olan yerlerde de yetiştirilir. Çiçeklenme dönemi: 1-30 temmuzdur. Bal potansiyeli: 2-3. gruptur. Bal kalitesi düşüktür. Polen verimi yüksektir. Ancak pamukta arılar hızla yavru üretmekte ve petek işlemektedir. Pamuk balı çok çabuk donan ballardandır.

207- Pamuk (Gossypium hirsutum)  Ağustos Bitki çok yıllıktır. Boyu 30-l00 cm. arasında değişir. Çiçeklenme dönemi Temmuz-Ağustos ayları arasındadır. Arı pamuğun hem çiçeklerinden salgılanan nektarı hem de bitkinin diğer organlarında bulunan salgı nektarını kovana taşır. Ayrıca pamuğun poleni de arı tarafından toplanarak kovana taşınır. Pamuk poleni beyaz renktedir. Pamuk ekili alana getirilen arı döllemeyi de sağladığından ürün artışına neden olur. Pamuk balı açık sarı renklidir. Özel bir tadı ve kokusu vardır. Bu bal çok çabuk kristalleşir. Kristalleştiği zaman balın rengi beyaz olur. Pamuk balı % 36 glukoz, % 39 fruktoz içerir.

208- Papatya (Matricaria chamomilla)  Mart - Nisan

209- Peygamber çiçeği (Centaurea cyanus)  Nisan - Haziran Bu bitkinin değişik türleri ülkemizde doğal olarak yetişmektedir. Peygamber çiçeği çok yıllık bir bitkidir. Çiçekleri mor renklidir ve çok güzeldir. Son yıllarda bu bitki toplanıp vazo çiçeği olarak pazarlanmaktadır. Arıcılık için büyük değer taşıyan peygamber çiçeğinin tahribatı bu şekilde başlatılmış bulunmaktadır. Bu durumun yetkili kurumlar tarafından engellenmesi gerekmektedir. Peygamber çiçeği Türkiye'de çok yaygındır. Çiçeklenme dönemi Mayısta başlayıp Ağustos sonuna kadar sürer. Balı açık yeşil-sarı renktedir. Tadı kendine özgü olup hafif acıdır. Kristalleşmesi geç olmaktadır. İç Anadolu Bölgesi için oldukça önemli bir nektar kaynağıdır.

210- Peygamber çiçeği (Centaurea triumfetti)  Mayıs - Ağustos

211- Pıtrak (Xanthium strumarium)  Haziran - Eylül

212- Pıtrak (Turgenia latifolia)  Nisan - Haziran

213- Pisik otu (Nepeta racemosa)  Haziran - Ağustos

214- Portakal (Citrus sinensis)  Nisan - Eylül

215- Püren, Süpürge çalısı (Erica manipuliflora)  Temmuz - Kasım Yayılma alanı: Akdeniz, Ege ve Marmara sahillerine yakın yamaçlardır. -Çiçeklenme dönemi: 20 Eylül 10 Kasım arasında çiçeklenir. Yağışlı sonbaharlarda daha çok verimlidir. Yağışsız yıllarda pek verimli olmaz. Bal potansiyeli: 3. - 4. gruptur. Bol polen verir.Balın kendine has buruk bir tadı ve hoş bir kokusu vardır.

216- Püren, Süpürge çalısı (Calluna vulgaris)  Ağustos - Ekim

217- Püren, Yeşil püren (Rosmarinus officinalis)  Şubat - Mayıs

218- Roka (Eruca sativa)  Mart - Mayıs

219- Sabun otu (Saponaria orientalis)  Nisan - Ağustos

220- Sahil asteri (Aster tripolium)  Haziran - Eylül

221- Sakız otu (Chondrilla juncea)  Temmuz - Eylül

222- Salatalık, Hıyar (Cucumis sativus)  Haziran - Temmuz

223- Sandal ağacı (Arbutus andrachne)  Mart - Mayıs

224- Sarı çam (Pinus slyvestris)  Temmuz - Eylül

225- Sarımum çiçeği (Cerinthe minör)  Nisan - Haziran

226- Sarı papatya (Anthemis tinctoria)  Mayıs - Eylül

227- Sarmaşık (Hedera helix)  Eylül - Ekim

228- Sarmaşık, Yer sarmaşığı (Convolvulus arvensis)  Nisan - Eylül

229- Selvi (Cupressus sempervirens)  Mart - Mayıs

230- Sığırdili (Anchusa azurea)  Mayıs - Temmuz

231- Sığırdili (Acnhusa leptophylla)  Haziran - Temmuz

232- Sığırdili (Anchusa officinalis)  Nisan - Temmuz

233- Sığırkuyruğu (Echium plantagineum)  Mart - Eylül

234- Sığırkuyruğu (Verbascum phlomoides)  Haziran - Eylül

235- Siğil otu (Heliotropium suaveolens)  Haziran - Ekim

236- Sinir otu (Plantago lanceolata)  Nisan – Ekim

237- Sofhora (Sophora japonica)  Haziran - Temmuz

238- Soğan (Allium cepa)  Haziran - Ağustos

239- Söğüt, Ak söğüt (Salix alba)  Şubat - Nisan

240- Söğüt, Keçi söğüdü (Salix caprea)  Mart - Mayıs

241- Söğüt (Salix fragilis)  Nisan - Mayıs

242- Söğüt (Salix triandra)  Nisan - Mayıs

243- Söğüt otu (Polygonum lapathifolium)  Temmuz - Ekim

244- Susam (Sesamum indicum)  Temmuz - Ağustos

245- Süsen (İris germanica)  Nisan - Mayıs

246- Süsen (Gladiolus atroviolaceus)  Mart - Haziran

247- Sütleğen (Euphorbia macroclada)  Mayıs - Eylül

248- Sütlü ot (Lapsana communis)  Mayıs - Ekim

249- Şalba (Phlomis tuberosa)  Haziran - Temmuz

250- Şalba (Phlomis pungens)  Haziran - Ağustos

251- Şamdan çiçeği (Calendula arvensis)  Ocak - Haziran

252- Şebboy (Matthiola incana)  Mart - Mayıs

253- Şeftali (Persica vulgaris)  Nisan - Mayıs Yayılma alanı: 0-2000m yüksekliğine kadar olan her yerde bahçe meyvesi olarak yetişir. Çiçeklenme dönemi: Ege ve Akdeniz 1–15 Nisan asındadır. Yükseklerde Mayıs basına kadar sürer. Bal potansiyeli: 2.gruptur

254- Taflan, Kara yemiş (Laurocerasus officinalis)  Nisan - Mayıs

255- Taşkıran (Saxifraga rotundifolia)  Temmuz - Ağustos

256- Taş yoncası (Melilotus alba)  Mayıs- Eylül

257- Taş yoncası (Melilotus officinalis)  Mayıs - Eylül

258- Tavşankulağı (Bupleurum croceum)  Mayıs - Temmuz

259- Tavşankulağı (Bupleurum rotundifolium)  Haziran - Temmuz

260- Taydişi, Yer lahanası (Mercurialis annua)  Şubat - Kasım

261- Tekesakalı (Tragopogon aureus)  Haziran - Eylül

262- Tırfıl (Trifolium hybridum)  Mayıs - Eylül

263- Tırfıl (Hedysarum varium)  Nisan - Eylül

264- Trabzon hurması (Diospyros kaki)  Mayıs - Haziran

265- Turnagagası (Geranium robertianum)  Nisan - Haziran

266- Turp otu, Yabani turp (Raphanus raphanistrum)  Mart - Mayıs

267- Tütün (Nicotiana tabacum)  Haziran - Eylül

268- Tüysüzeşek dikeni (Echinops ritro)  Ağustos - Eylül

269- Unutmabeni (Myosotis alpestris)  Nisan - Mayıs

270- Unutmabeni (Myosotis arvensis)  Nisan - Temmuz

271- Uyuz otu (Scabiosa argentea)  Mayıs - Eylül

272- Uyuz otu (Scabiosa caucasica)  Temmuz - Ağustos

273- Üçgül (Beyaz üçgül) (Trifolium repens)  Mart - Eylül

274- Üçgül (Kırmızı üçgül) (Trifolium pratense)  Mayıs- Eylül Yayılma alanı: Yurdun her tarafında olur. Çiçekleme Dönemi: Kıyı bölgelerde sarı çiçek açan yumrulu üçgüller Ocak ayından itibaren çiçeklenmeye başlar. Şubat ayı sonunda çiçeklenme sona erer. Diğer çeşitleri Nisan başından itibaren çiçeklenmeye başlarlar. Yüksek yaylalarda çiçeklenme Haziran aynın sonuna kadar sürer. Bal potansiyeli: genellikle 3.4gruptur. Normal bir polen potansiyeli vardır. Ancak kırmızı üçgül 5. gruptur.

275- Üçgül (Trifolium campestre)  Mart - Eylül

276- Üvez (Sorbus domestica)  Mayıs - Haziran

277- Üzüm, Asma (Vitis vinifera)  Mayıs

278- Yaban Keteni (Eupatorium cannabinum)  Temmuz- Ekim

279- Yabani defne (Daphne sericea)  Şubat - Mart

280- Yabani marul, Acı marul (Lactuca serriola)  Temmuz - Eylül

281- Yabani şebboy (Diplotaxis tenuifolia)  Mart - Mayıs

282- Yaban mersini, Kuş üzümü (Vaccinium myrtillus)  Mayıs - Temmuz

283- Yakı otu (Epilobium angustifolium)  Haziran - Ağustos

284- Yasemin (Jasminum officinale)  Haziran - Eylül

285- Yavşan, Mayasıl otu (Teucrium polium)  Haziran - Eylül

286- Yaz karabaşı (Stachys annua)  Mayıs - Haziran

287- Yenidünya (Eriobotrya japonica)  Şubat - Mart

288- Yer elması (Helianthus tuberosus)  Ağustos - Eylül

289- Yer meşesi, Kısacıkmahmut (Teucrium chamaedrys)  Haziran - Ağustos

290- Yonca (Medicago varia )  Mayıs - Ağustos

291- Yonca (Medicago sativa)  Nisan - Eylül Yayılma alanı:Türkiye’nin her yerinde bulunur. Çiçeklenme dönemi: Kıyı bölgelerde Mayıs başında çiçeklenme başlar, yükseklerde Haziran sona kadar çiçeklenme sürer. Bal potansiyeli:2.3. gruptur.  Yonca, çok yıllık bir bitkidir. Menekşe moru renginde çiçekleri vardır. Yüksekliği metre olan taşlık yamaçlarda, çayırlarda ve step alanlarda rastlanır. Çiçeklenme dönemi Mayıs'ta başlayıp Eylül'e kadar devam eder. Zonguldak, Gümüşhane, Erzurum, Kars, Nevşehir, Sivas, Erzincan, Muş, Ağrı ve Gaziantep'te doğal olarak bulunur. Yonca balı, yeni hasat edildiğinde açık sarı renktedir ve çabucak kristalleşir. Kristalleşen yonca balı katı ve krem rengi bir görünüm kazanır. Balının çok güzel bir aroması ve kendine özgü bir tadı vardır. Bir hektar yoncadan 400 kg dan fazla bal alınır. Nektarının bol olması ve kaliteli bal vermesi nedeniyle yonca önemli ballı bitkiler arasında yer almaktadır.

292- Yüksük otu (Digitalis lamarckii)  Mayıs - Ağustos

293- Zeytin (Olea europaea)  Mayıs

294- Zinya (Zinnia elegans)  Eylül

295-Vişne (Cerasus vulgaris)

Yayılma alanı: Tüm türkiyede yetişir. Özellikle soğuk ve sulak yerleri sever. Çiçeklenme dönemi:1–30 Mayıs. Bal potansiyeli: 3-4 guruptur. Bal arıları vişne ciceği döneminde cok petek işler. Vişnenin polen veriminde yüksektir. 

296-Yabani fesleğen (Clinopodium vulgare)

Yayılma alanı: Yurdun nemli olan her yerinde bulunur. Çiçeklenme dönemi: Mayıs ortalarında çiçeklenmeye başlar, yaklaşık bir ay kadar çiçeklenme sürer. Bal potansiyeli:2.3. gruptur. Balları aromatiktir.

297-Gelin Duvağı,Begonvil (Clematis Spp)

Maki çalıları olan pınar, kesme, kara çaltı gibi bitkilere sarılmış vaziyette büyür ve onların üzerinde çiçek açar. Çok az çiçek bulunduğu dönemde çiçeklendiği için arıcılar için çok önemlidir. Gelin duvağının bol bulunduğu yerler arıları kışlatmak için en ideal yerlerdir.

Yayılma Alanı:100m-1200m yükseklikteki kıyı ve iç kıyı bölgelerde olur. Çiçeklenme Dönemi: Aralık-Şubat arasında. Bal verimi:2–3 guruptur, polen verimi yüksektir. 

298-Oya ağacı 

299-Abelya Çiçeği

300-Kapari (capparis)  Çiçeği